New issue

2024, №: 2

More

Известия ВУЗов Кыргызстана

Paper
Authors
  1. Усубалиев Б.К., Бессонова Т.Б., Аубекерова Н.Г., Барыктабасова С.А.
  2. Усубалиев Б.К., Бессонова Т.Б., Аубекерова Н.Г., Барыктабасова С.А.
  3. B. Usubaliev, Т. Bessonova, N. Aubekerova, S. Baryktabasova
Title
  1. СЕЛЕКЦИОННАЯ ОЦЕНКА СОРТОВ ЯРОВОГО ЯЧМЕНЯ
  2. ЖАЗДЫК АРПАНЫН СОРТТОРУН СЕЛЕКЦИЯЛЫК БААЛОО
  3. SELECTION EVALUATION OF SPRING BARLEY VARIETIES
Abstract
  1. В результате трехлетнего изучения сортолиний и коллекционного материала ярового ячменя выделен 21 сортообразец зарубежной и кыргызской селекции для дальнейшего их вовлечения в селекционный процесс. В первый год изучения наиболее перспективными для Чуйской зоны оказались 28 сортолиний, из них 10 с высокой продуктивной кустистостью (4-4,9), 11 номеров – длинным колосом (10-11 см) и 11 образцов имеют высокую массу 1000 зерен (50-56 г).Во второй год исследований две сортоолинии Нутанс 7100/5 и Нутанс 7012 превзошли по урожайности зерна стандартные сорта Нутанс 89, соответственно, на 4,2 ц/га, Таалай – на 2,9 ц/га. В третий год сравнение проводилось со стандартными сортами ярового ячменя - Нутансом 89, Таалаем, урожайность которых по опыту составила, соответственно, 5,5 ц/га и 5,9 ц/га.
  2. Үч жылдык изилдөөнүн натыйжасында жаздык арпанын Кыргыз селекциясынын жана чет өлкөнүн 21 сорттук линиялары менен коллекциялык материалдары селекциялык процесске колдоннуу үчүн тартылды. Изилдөөнүн биринчи жылында Чүй зонасы үчүн 28 сортолиния кыйла келечектүү болуп, алардын ичинен оноо жогорку өндүрүмдүүлүгү менен (4-4,9) 11 даанасы машагынын узундугу (10-11 см) жана 11 даанасы 1000 дандын жогорку массасы (50-56 г) түздү. Изилдөөнүн экинчи жылында Нутанс 7100/5 жана Нутанс 7012 эки сортолиния дан эгиндеринин түшүмдүүлүгү боюнча стандарттык Нутанс 89 сортторунан 4,2 ц/га жогору болду. Ал эми Таалай сортунан-2,9 ц/га жогору көрсөттү. Үчүнчү жылы жазгы апанын Нутанс 89 сорту Таалай сорту менен салыштыруу жүргүзүлдү алар 5,5 ц/га жана 5,9 ц/га түздү.
  3. As a result of a three-years study of varietal lines and collection material of spring barley, 21 cultivars of foreign and Kyrgyz breeding were identified for their further involvement in the breeding process. In the first year of study, 28 cultivars turned out to be the most promising for the Chui zone, 10 of them with high productive bushiness (4-4.9), 11 numbers with a long ear (10-11 cm) and 11 samples with a high mass of 1000 grains (50-56 g). In the second year of research, two Nutans 7100/5 and Nutans 7012 cultivars exceeded the grain yield of the standard Nutans 89 varieties by 4.2 c/ha, respectively, and Taalai by 2.9 c/ha. In the third year, the comparison was carried out with standard varieties of spring barley - Nutans om 89, Taalay, the yield of which, according to experience, was 5.5 c/ha and 5.9 c/ha, respectively.
Keywords
  1. Ячмень, селекция, оценка, наследование, сорт, сортообразцы.
  2. Арпа, селекция,баалоо, тукум куучулук, сорт, сорттук үлгүлөр.
  3. Barley, selection, evaluation, inheritance, variety, varietal types.
Authors info
  1. Усубалиев Биржан Кубатович, Кыргызский научно-исследовательский институт земледелия, г. Бишкек, Кыргызская Республика, PhD. Бессонова Тамара Борисовна, Кыргызский научноисследовательский институт земледелия, г. Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат сельскохозяйственных наук, старший научный сотрудник. Аубекерова Наталья Галиевна, Кыргызский национальный университет им. Ж. Баласагына, г. Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат сельскохозяйственных наук, доцент. Барыктабасова Сайкал Асхатовна, Кыргызский национальный университет им. Ж. Баласагына, г. Бишкек, Кыргызская Республика, магистрант.
  2. Усубалиев Биржан Кубатович, Кыргыз дыйканчылык илимий-изилдөө институту, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, PhD. Бессонова Тамара Борисовна, Кыргыз дыйканчылык илимий-изилдөө институту, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, айыл чарба илимдеринин кандидаты, жогорку илимий кызматкер. Аубекерова Наталья Галиевна, Ж. Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, айыл чарба илимдеринин кандидаты, доцент. Барыктабасова Сайкал Асхатовна, Ж. Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, магистрант.
  3. Birzhan Usubaliev, Kyrgyz Scientific Research Institute of Agriculture, Bishkek, Kyrgyz Republic, PhD. Tamara Bessonova, Kyrgyz Scientific Research Institute of Agriculture, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of agricultural sciences, senior researcher. Natalia Aubekerova, Kyrgyz National University named after Zh.Balasagyn, Bishkek, KR, candidate of agricultural sciences, associate professor. Saikal Baryktabasova, Kyrgyz National University named after J. Balasagyn, Bishkek, Kyrgyz Republic, undergraduate student.
Pdf
DOI
  • 10.26104/IVK.2023.45.557
  • Citing
  • Усубалиев Б.К., Бессонова Т.Б., Аубекерова Н.Г., Барыктабасова С.А. СЕЛЕКЦИОННАЯ ОЦЕНКА СОРТОВ ЯРОВОГО ЯЧМЕНЯ. Известия ВУЗов Кыргызстана. 2023. №. 1. C. 70-73