|
|
-
Шаршеев Э.С., Жакеев Б.М., Асанакунова Г.
-
Шаршеев Э.С., Жакеев Б.М., Асанакунова Г.
-
E.S. Sharsheev, B.M. Zhakeev, G. Asanakunova
-
ИЗМЕНЧИВОСТЬ УРОВНЯ ОЗЕРА ИССЫК-КУЛЬ ПРИ ГЛОБАЛЬНОМ ПОТЕПЛЕНИИ КЛИМАТА
-
КЛИМАТТЫН ГЛОБАЛДЫК ЖЫЛУУЛАНЫШЫНДА ЫСЫК-КӨЛ СУУСУНУН ДЕҢГЭЭЛИНИН ӨЗГӨРYШY
-
VARIABILITY OF ISSYK-KUL LAKE UNDER GLOBAL WARMING CLIMATE
-
Данная научная работа является одной из серий статей
по теме «Изменчивости уровня озера Иссык-Куль при глобальном потеплении климата», в работе рассмотрены морфометрические показатели озера Иссык-Куль рассчитанные методом статистики из рядов данных (высотные отметки уровня
воды (Н), площадь зеркала воды оз. Иcсык-Куль (S), объем воды
(V) за последние 94 лет с 1926-2019 гг. Вопросами математического моделирования и изменчивостью хода уровня озера
Иссык-Куль занимались ученные В.А. Кузмиченок и В.В. Романовский. Уровни озера Иссык-Куль В.В. Романовского рассчитаны за 50 лет с 1926 -1975 гг. Нами продолжена эти ряды до
2019 года (1975-2019, 44 года), что составила в общей сложности 94 года. Для моделирования расчетных временных рядов
была использованна знаменатель “e” равный 0,9813 найденный
В.В. Романовским посредством уравнения экспоненты выражающие геометрическую прогрессию. Каждое последующее
число получалось из предыдущего числа умножением его на
0,9813, таким образом были продолжены временные расчетные ряды хода уровня озера Иссык-Куль за последние 94 года в
общй совокупности с учетом уровней В.В. Романовского. Падения уровня озера Иссык-Куль очень чувствителен к деятельности многих отраслей в частности сельское хозяйство,
рекреационное использование прибрежных зон и.т.д. с другой
стороны влияние изменения климата что непосредствено
влияет на изменения уровня озера Иссык-Куль в связи с этим
вопрос изучения хода уровня озера Иссык-Куль является актуальной. Исследованию данной проблемы посвящена настоящая научная работа.
-
Бул илимий эмгек “Климаттын глобалдык жылууланышындагы Ысык-Көл суусунун деңгээлинин өзгөрүшү” деп аталган макала көлдүн морфометриялык көрсөткүчтөрүн карайт.
1926-2019-жылдар аралыгындагы акыркы 94 жылдагы маалыматтардын катарларынан (суунун деңгээлинин көтөрүлүшү
(Н), Ысык-Көлдүн суу бети (С), суунун көлөмү (V) статистикалык ыкма менен эсептелген Ысык-Көл. Математикалык моделдөө жана Ысык-Көлдүн деңгээлинин өзгөрүлмөлүүлүгүн
В.А. Кузмиченок жана В.В. Романовский атуу окумуштуулар
изилдеп келишкен. Көлдүн деңгээлин окумуштуу В.В. Романовский тарабынан 1926-1975-жылдар аралыгында 50 жылга
эсептелген. Бул катарларды 2019-жылга чейин (1975-2019, 44
жылга) улантып келдик, бул жалпы 94 жыл аралыгын түздү.
Эсептелген убакыт катарларын окшоштуруу үчүн, В.В.
Романовский тапкан 0,9813кө барабар болгон “e” бөлүүчү.
Романовский геометриялык прогрессти экспоненциалдык теңдеме аркылуу билдирет. Кийинки ар бир сан мурунку сандан
0,9813кө көбөйтүлүп алынган, ошентип көлдүн деңгээлинин
агымынын убакыт аралыгы улантылган. В.В. Романовскийдин
эсептөөсү боюнча көлдүн деңгээлинин өзгөрүшүн эске алганда,
акыркы 94 жыл ичинде жалпысынан Ысык-Көлдүн деңгээлинин төмөндөшү көптөгөн тармактардын ишмердүүлүгүнө,
айрыкча айыл чарбасына, жээк зоналарын рекреациялык пайдалануусуна ж.б. экинчи жагынан түздөн-түз таасир эткен
климаттын өзгөрүшүнөн көз карандуу болуп саналат. Буга
байланыштуу Ысык-Көлдүн деңгээлин изилдөө, актуалдуу маселе болуп саналат. Бул илимий эмгек ушул көйгөйдү изилдөөгө
арналган.
-
This scientific work is one of a series of articles on the topic
“Variability of the lake. Issyk-Kul under global warming”, the
paper considers the morphometric indicators of the lake. Issyk-Kul,
calculated by the statistical method from data series (water level
elevations (H), water surface area of Issyk-Kul lake (S), water volume (V) for the last 94 years from 1926-2019. Mathematical modeling and variability of the course of the lake level. Issyk-Kul was
studied by scientists V.A. Kuzmichenok and V.V. Romanovsky. Lake
levels Issyk-Kul V.V. Romanovsky calculated for 50 years from
1926-1975. We continued these ranks until 2019 (1975-2019, 44
years old), which amounted to a total of 94 years. To simulate the
calculated time series, the denominator e equal to 0.9813 found by
V.V. Romanovsky by means of the exponential equation degenerating geometric progression. Each subsequent number was obtained
from the previous number by multiplying it by 0.9813, thus the time
series of the course of the lake level was continued. Issyk-Kul over
the past 94 years in the aggregate, taking into account the levels of
V.V. Romanovsky. The drop in the level of Lake Issyk-Kul is very
sensitive to the activities of many industries, in particular agriculture, recreational use of coastal zones, etc. on the other hand, the
impact of climate change that directly affects changes in the level of
the lake. Issyk-Kul in this regard, the issue of studying the course of
the lake level. Issyk-Kul is relevant. This scientific work is devoted
to the study of this problem.
-
климат, вода, озера, температура воздуха, атмосферные осадки, статистические параметры, стандартное отклонение, коэффициент вариации, асимметрия.
-
климат, суу, көлдөр, абанын температурасы, атмосфералык жаан-чачындар, статистикалык параметрлер, стандарттык четтөө, вариация коэффициенти, асимметрия.
-
climate, water, lakes, air temperature, precipitation, statistical parameters, standard deviation, coefficient of variation, asymmetry.
-
Шаршеев Эрмек Сабырович, Кыргызский национальный аграрный
университет им.К.И. Скрябина, г.Бишкек, Кыргызская Республика,
кандидат технических наук, доцент.
Жакеев Бактыбек Муратжанович, Национальная Академия наук
Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика.
Асанакунова Гульзат, Национальная Академия наук Кыргызской
Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, науч. сотрудник.
-
Шаршеев Эрмек Сабырович, К.И. Скрябин атындагы Кыргыз
улуттук агрардык университети, Бишкек ш., Кыргыз
Республикасы, техника илимдеринин кандидаты, доцент.
Жакеев Бакыт Муратжанович, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек ш., Кыргыз Республикасы.
Асанакунова Гульзат, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек ш., КР, илимий кызматкер
-
Ermek Sharsheev, Kyrgyz National Agrarian University by name of
K.Skrybin, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of technical
sciences, associate professor.
Baktybek Zhakeev, National Academy of Sciences of the Kyrgyz
Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic.
Gulzat Asanakunova, National Academy of Sciences of the Kyrgyz
Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, research associate.
DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557
Шаршеев Э.С., Жакеев Б.М., Асанакунова Г. ИЗМЕНЧИВОСТЬ УРОВНЯ ОЗЕРА ИССЫК-КУЛЬ ПРИ ГЛОБАЛЬНОМ ПОТЕПЛЕНИИ КЛИМАТА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2021. №. 4. C. 174-178
|
