Научный журнал Кыргызстана

Калашникова О.Ю., Гафуров А.А., Оморова Э.А.
Калашникова О.Ю., Гафуров А.А., Оморова Э.А.
O.Yu. Kalashnikova, A.A. Gafurov, E.A. Omorova

ПРОГНОЗ ВОДНОСТИ РЕКИ НАРЫН НА МЕСЯЦЫ ВЕГЕТАЦИИ НА ОСНОВЕ СНИМКОВ MODIS
НАРЫН ДАРЫЯСЫНЫН СУУСУНУН МОЛДУУЛУГУН ВЕГЕТАЦИЯ АЙЛАРЫНДА MODIS КОСМОСҮРӨТТӨРҮНҮН НЕГИЗИНДЕ БОЖОМОЛДОО
MODIS SNOW COVER FOR THE FORECASTING WATER AVALIBILITY ON THE HIGH WATER SEASON OF THE NARYN RIVER

Качественный и надежный прогноз водности реки Нарын на месяцы вегетации необходим не только для решения задач вододеления между трансграничными государствами, но и для предупреждения чрезвычайных ситуаций, связанных с наводнениями и гидрологическими засухами. В статье был проведен анализ возможности использования снимков MODIS для гидрологического прогнозирования. Для оценки снегозапасов в бассейне реки был введен индекс, учитывающий продолжительность и площадь снежного покрова (индекс снежного покрова). Расчеты тесноты зависимости индекса снежного покрова и средних месячных расходов воды был проведен для створов г.Нарын и с.Уч-Терек (основного притока в Токтогульское водохранилище). Наилучшие результаты были получены для месяцев снеготаяния (июнь-сентябрь), где коэффициент корреляции составил (R) 0,70-0,80. В результате для реки Нарын были получены прогностические уравнения, которые могут быть использованы в практике Национальных Гидрометслужб Центральной Азии, оправдываемость гидрологических прогнозов по предложенным уравнениям за период 2001 по 2018гг. составила 41-88%.
Нарын дарыясынын суусунун молдуулугун вегетация айларына карата сапаттуу жана ишенимдүү божомолу мамлекеттер ортосунда транс чек аралык сууну бөлүштүрүү зарыл милдеттерди чечүү учун гана эмес, ошондой эле суу ташкындары жана гидрологиялык кургакчыл менен байланышкан өзгөчө кырдаалдарды алдын алуу үчүн да керек. Макалада гидрологиялык божомолдоо үчүн MODIS космосүрөттөрүнүн мүмкүнчүлүктөрүнүн анализдери жүргүзүлгөн. Дарыянын бассейнинде кар көп каптоолордун узактыгын жана аянтын (кардын катмарынын индекси) эске алган индекс киргизилген. Кар каптоонун индексинин жана орто айлык суу чыгымдарынын байланыш эсептөөлөрү Нарын ш. жана Үч-Терек а. (Токтогул суу сактагычынын негизги агымы) створлору үчүн берилген. Эң мыкты натыйжалар кар эриген айлар үчүн алынды (июнь-сентябрь), анда корреляция коэффициенти 0,70-0,80 түзгөн. Натыйжада Нарын дарыясы үчүн божомолдук тендеме алынды жана Борбордук Азия өлклөрүнүн Улуттук Гидрометкызматтарында практикасында пайдаланылышы мүмкүн. Сунушталган тендеме боюнча 2001-2018-жж. мезгилдери үчүн гидрологиялык божомолдоолор 41-88% түздү
A high-quality and reliable forecast of the water content of the Naryn river for the growing season is necessary not only to solve the problems of water allocation between cross-border States, but also to prevent emergencies related to floods and hydrological droughts. The article analyzes the possibility of using MODIS images for hydrological forecasting. To assess snow reserves in the river basin, an index was introduced that takes into account the duration and area of snow cover (snow cover index). Calculations of the tightness of the dependence of the snow cover index and the average monthly water consumption were carried out for the Naryn and Uch-Terek rivers (the main tributary to the Toktogul reservoir). The best results were obtained for the snowmelt months (june - september), where the correlation coefficient was (R) 0.70-0.80. As a result, predictive equations were obtained for the Naryn river, which can be used in the practice of the National hydrometeorological Services of Central Asia, and the validity of hydrological forecasts based on the proposed equations for the period 2001-2018. it was 41-88%.

водные ресурсы, прогноз водности, снимки MODIS, снежный покров, река Нарын, река Сырдарья, Тянь-Шань, Кыргызстан.
суу ресурстары, суунун божомолу, MODIS космосүрөттөрү, кар катмарынын, Нарын дарыясы, Сырдарыянын алабы, Тянь-Шань, Кыргызстан.
water resources, forecast of discharge, MODIS images, snow cover, Naryn River, Syrdarya River, TianShan mountain, Kyrgyzstan.

Калашникова Ольга Юрьевна, ЦентральноАзиатский институт прикладных исследований земли, г.Бишкек, Кыргызская Республика, научный сотрудник. Гафуров Аброр, Немецкий Исследовательский Центр наук о Земле, г.Потсдам, Телеграфенберг, PhD. Усубалиев Рыскул Абдыжакыпович, ЦентральноАзиатский институт прикладных исследований земли, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат географических наук.
Калашникова Ольга Юрьевна, Борбордук-Азиялык жерди прикладдык изилдөө институту, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, илимий кызматкер. Гафуров Аброр, Жер илимдер боюнча Германиянын изилдөө борбору, Потсдам шаары, Телеграфенберг, PhD. Усубалиев Рыскул Абдыжакыпович, БорбордукАзиялык жерди прикладдык изилдөө институту, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, география илимдеринин кандидаты.
Olga Kalashnikova, Central Asian Institute of applied earth research, Bishkek, Kyrgyz Republic, research fellow. Abror Gafurov, GFZ German Research Centre for Geosciences, Potsdam, Telegrafenberg, PhD. Ryskul Usubaliev, Central Asian Institute of applied earth research, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of geographical sciences.

Download

DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557

New issue

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts