Научный журнал Кыргызстана

Мадиярова Ч.А., Тайирова Н.М., Тайиров М.М.
Мадиярова Ч.А., Тайирова Н.М., Тайиров М.М.
Ch.A. Madiyarova, N.M. Taiirova, М.М. Taiirov

ОПИСАНИЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ ПРОБЛЕМ В РОМАНЕ ЧИНГИЗА АЙТМАТОВА «ПЛАХА»
ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВДУН «КЫЯМАТ» РОМАНЫНДАГЫ ЭКОЛОГИЯЛЫК КӨЙГӨЙЛӨРДҮН БЕРИЛИШИ
THE ECOLOGICAL PROBLEMS IN THE CHINGYS AITMATOV’S NOVEL OF «THE SCAFFOLD » (PLAHA)

Прямое или косвенно влияющие экологическими фак-то¬рами на жизнедеятельности являются: солнечные энер¬гии, влажность, тепла, давление воздуха, радиацион-ное из¬лу¬че¬ние, химический состав воды и др. Загрязнение экосис¬те¬мы воздуха, почвы, воды приводит к возникно-вению онко¬ло¬гических, сердечно-сосудистых, эндо¬¬кри¬но-логиче¬ских за¬бо¬леваний. Повседневно потреб¬ляемых ово-щей, фруктов и мясомолочных продукций выра¬щиваются и производиться с использованием минеральных удобрений и ветеринарных лекарств, а также кислотные дожди возникающее в ре¬зуль¬тате выброса дымов завод-фабрик и автотран¬спорт¬ных средств приводит челове¬честву к аллергическим, кож¬ным заболеваниям и без наслед¬ствию. Ч.Айтматов в ро¬ма¬не “Плаха” на доступ¬ном языке и чет¬ко описывал экологи¬че¬ские проблемы совре¬менного мира т.е. отношение чело¬ве¬ка с природой, ухуд¬шение пастбищ, нерациального ис¬поль¬зования природных ресурсов, отрица¬тельное влияние разработки и получения руды на живые организмы и при¬ро¬ды окружающей среды, уменьшение количество живых организмов и растений, а так же автор романа обращает внимание на основной вопрос экологии человека – пьянство, использование нарко-тических ве¬ществ приводящий к нару¬ше¬нию генофонда будущего поко¬ления. Поэтому изучив эко¬логических проб-лем современ¬ного мира и рекомендовав пути их решения мы можем воспитывать будущих поко¬ле¬ний любить и защи¬щать красоту нашей природы и эколо¬ги¬ческой культуре.
Адамзаттын жашоосуна түздөн-түз же кыйыр таа¬сир этүүчү экологиялык факторлор болуп күндүн энер¬гия¬сы, нымдуулук, жылуулук, абанын басымы, радиак-тив¬дүү нурдануу, суунун химиялык составы ж.б. эсепте-лет. Аба¬нын, топурактын, суунун, экосистемаларынын булга¬нуусу¬нан онкологиялык, жүрөк-кан тамыр, эндокрин-дик оруулар ппайда болууда. Күнүмдүк турмушта пайда-лануучу момо-жемиштер, эт-сүт азыктары түрдүү дары-дармектерди кол¬донуу менен өндүрүлүп, завод-фабрика¬лар¬¬¬дан, авто¬тран¬¬с¬порттордон чыккан түтүндордон кис¬ло¬талык жаан¬¬дар пайда болуп адамдарды аллергиялык тери оруу¬ла¬рына, тукумсуздука алып келүүдө. Ч.Айтма¬тов “Кыямат” романында экологиялык койгойлор болгон жаратылыш ме¬нен адамдын ортосундагы мамилени, жа¬йыт¬¬тардын ты-нымсыз жакырдануусун, табигый бай¬лык¬тарды сарам-жал¬сыз пайдаланып жаткандыгын, кен¬дерди казуу учурун¬да тирүү организмдерге жараты¬лышка тий¬гизген терс таа¬сирин, жаныбарлардын өсүмдүктөрдүн санынын азай¬уу¬сун, ошондой эле адам экологиясынын негиз¬ги ма¬се-ле¬си болгон ичкилик ичүү, бангизаттарды пайдалануун на-тый¬жасы келечек муундун генофондунун бузулуп жаткан-ды¬гын жеткиликтүү тилде даана көрсөтө алган. Ошондук¬тан бул экологиялык көйгөйлөрдү изилдеп үйрөнүү аркылуу жаш муундарыбызды жаратылышы¬быз-дын сулуулугун се¬зүү¬гө, коргоого жана экологиялык мада-ниятка тарбия¬лоого болот.
Directly and indirectly, affecting by environmental issues is the sun’s energy, moisture, air pressure, radiation, water chemistry, and others. Pollution of the ecosystem of air, soil, water leads to oncological, cardiovascular and endocrinological diseases. Vegetables and fruits consumed daily and meat and dairy products are grown and produced using mineral fertilizers and veterinary medicines, as well as acid rain resulting from the fumes from factory-factories and automobile vehicles, leads to human allergies, skin diseases and without inheritance. In the novel Ch. Aitmatov "Scaffold" in an accessible language and clearly described the environmental problems of the modern world, that is, the relationship of man with nature, the degra¬da¬tion of pastures, the irrational use of natural resources, the negative impact of the development and production of ore on the living organisms and the nature of the environment, reduction in the number of living organisms and plants, as well as the author of the novel draws attention to the main issue of human ecology-drunkenness, the use of narcotic substances leading to disruption of gene pool the future generation. Therefore, having studied the ecology of the modern world and recommended so¬lu¬tion, we can educate future generations to love and protect the beauty of our nature and ecological culture.

экология, экосистема, природа, че¬ло¬век, растения, пастбищ, животные, сайгак, волки, волча¬та, пьянство, наркотические вещества, конопля, много¬об¬ра¬зие.
экология, экосистема, жаратылыш, адам, өсүмдүктөр, жайыттар, жаныбарлар, бөкөндөр, бөрүлөр, бөлтүрүк, ичкилик, бангизаттар, каракуурай, көп түрдүүлүк.
еcology, ecosystem, nature, person (man), plants, pastures, animals, caygak, wolves, cubs, drunkenness, narcotic, substance, variety.

Мадиярова Ч.А., Баткенский государственный университет, г.Кызыл-Кия, Кыргызская Республика. Тайирова Н.М., Баткенский государственный университет, г.Кызыл-Кия, Кыргызская Республика. Тайиров Миталип Муратович, Баткенский государственный университет, г.Кызыл-Кия, Кыргызская Республика, доктор физико- математических наук, профессор.
Мадиярова Ч.А., Баткен мамлекеттик университети, Кызыл-Кыя шаары, Кыргыз Республикасы. Тайирова Н.М., Баткен мамлекеттик университети, Кызыл-Кыя шаары, Кыргыз Республикасы. Тайиров Миталип Муратович, Баткен мамлекеттик университети, Кызыл-Кыя шаары, Кыргыз Республикасы, физика-математика илимдерини доктору, профессор.
Ch. Madiyarova, Batken state university, Kyzyl-Kiya, Kyrgyzstan. N. Taiirova, Batken state university, Kyzyl-Kiya, Kyrgyzstan. Mitalip Tairov, Batken state university, Kyzyl-Kiya, Kyrgyzstan, doctor of physical and mathematical sciences, professor.

Download

10.26104/NNTIK.2019.45.557

New issue

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts