Научный журнал Кыргызстана

Ботоканова Б.А.
Ботоканова Б.А.
B.A. Botokanova

О КОНЦЕНТРАЦИИ НАПРЯЖЕНИЙ ВОКРУГ ТУННЕЛЕЙ С ТИПОВЫМИ ПОПЕРЕЧНЫМИ СЕЧЕНИЯМИ
ТИПТҮҮ КЕСИЛИШТЕГИ ТУННЕЛДЕРДИН АЙЛАНАСЫНДАГЫ ЧЫҢАЛУУЛАРЫНЫН КОНЦЕНТРАЦИЯСЫ ТУУРАЛУУ
ON THE CONCENTRATION OF STRESSES AROUND TUNNELS WITH TYPICAL CROSS-SECTIONS

нa¬пря¬¬жений вокруг гидротехнических туннелей, где рас¬сма¬т¬ривались различные сечения. В работах [1-4] ме¬то-дом Колосова-Мусхелишвили [5] создана матема¬тиче¬ская модель напряжённого состояния вокруг напорного (без напорного) туннеля, где расположено в зоне влияния межгорной впадины и в массиве в вблизи речного каньо¬на. Математическая модель построена в виде суммы полей напряжений и поставленная задача определена с помощью отображающей функции, опре¬делены гранич¬ные условия действующие на контур туннеля при расче¬тах [1-4]. Результаты разрабо¬танной методики рас¬че¬та завершены с применением программного комп¬лек¬са MАТНCAD [6] и исследoваны концентрации напря¬же¬ний вокруг напорных (без напорных) туннелей с тре¬уголь¬ным, сводчатым, с овальным поперечными сече¬ния¬¬ми. Для каждого случая произведены расчеты кон¬цен¬траций напряжений. Все числовые значения напря¬же¬ний σ_θ (МПа) приведены в таблице. Таким образом, получены закономерности возникновения зоны кон¬цен¬тра¬ции распределения всех компонентов напряжений для двух случаев: без напора и с напором. Исследованы зоны концентрации напря-жений в поверхностях тунне¬лей, где имеется макси¬мальная сжимающие напряже¬нии, а растягивающие напряжении для условий, когда на контуре туннеля действует гидростатический напор.
Макалада типтүү кесилиштердеги гидротех-ни¬ка¬лык туннелдердин айланасындагы чыңалууларынын кон¬цен¬трациясы белгиленген. Колосово-Мусхелиш¬вилинин ык¬масын [5] колдонуу менен [1-4] иштеринде ар түрдүү типтүү кесилиштеги тоо этектерине жана дарыяга жа-кын капчыгайга жайгашкан туннел¬дердин айла¬на-сын¬дагы чыңалуулардын математи¬калык модели ат-ка¬рыл¬ган. Математикалык модель чыңалуу талаасы тү¬рүн¬дө түзүлдү жана дайындалган тапшырмада чагыл¬ды¬руучу функциянын жардамы менен туннелдин чегин¬де¬ги күчтөрдүн эсеби эсептелинди. Бул макалада үч бурч¬¬туу, арка жана сүйрү түзү-лүштөгү басымдуу (ба¬сым¬сыз) туннелдердин айлана¬сындагы чыңалууларынын концентрациясы изилденген жана бул түзүлгөн анали¬ти¬калык модели MАТНCAD программалык пакетинин [6] жарадамы менен ишке ашырылган. Ошентип, эки учур¬дагы: басымдуу жана басым¬сыз туннелдердин ай¬ла-насындагы чыңалуу¬лардын концентрациясынын закон ченемдүүлүгү алынды. Тун¬нелдердин тышкы аймагына таасир берген эн жогорку кысылуу чыңалууларынын кон¬центрациясы жана тун¬нел-дердин чегине гидроста¬ти¬калык күч таасиринин негизинде гана пайда болуучу чоюлуу чыңалуусу изилденди.
The article analyzes the zone of concentration of volta¬ges around hydraulic tunnels, where various sections were considered. In [1-4], the Kolosov-Muskhelishvili method [5] created a mathematical model of the stress state around a pressure (without pressure) tunnel, where it is located in the zone of influence of an intermountain depression and in an array in the vicinity of a river canyon. The mathematical model was constructed as a sum of stress fields, and the task was determined using the mapping function, the boundary conditions acting on the tunnel contour were determined in the calculations [1-4]. The results of the developed calcula¬tion methodology were completed using the MATHCAD software package [6], and the stress concentrations around pressure (without pressure) tunnels with triangular, vaulted, with oval cross sections were investigated. For each case, the calculated stress concentrations. All numerical values of stres¬ses σ_θ (MPa) are given in the table. Thus, we obtained regularities for the occurrence of a concentration zone for the distribution of all stress components for two cases: without pressure and with pressure. The zones of stress con¬cen¬tration in the surfaces of tunnels, where there is maximum compressive st¬ress, and tensile stress for conditions when hydrostatic pressure acts on the tunnel contour are investi¬ga¬ted.

напряжения, концентрация, гра¬нич¬ные условия, отображающая функция, сжатия, рас¬тя¬жения, гидростатика, математическая модель
: чыңалуу, концентрация, чектеги шарт¬тар, чагылдыруу функциясы, гидроста¬тикалык ба¬сым, математикалык модель.
stresses, concentration, boundary con¬di¬tions, mapping function, compression, tension, hydrostatics, mathematical model.

Ботоканова Бактыгул Асанкожоевна, Кыргызский национальный аграрный университет имени К.И. Скрябина, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кафедра «Горного и гидротехнического строительства», старший преподаватель.
Ботоканова Бактыгул Асанкожоевна, К.И. Скрябин атындагы Кыргыз улуттук агрардык университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Тоо гидротехникалык курулуш кафедрасы, ага окутуучу.
Baktygul Botokanova, Kyrgyz national agrarian university by name of K.I. Skryabin, Bishkek, Kyrgyz Republic, Department of «Mining and hydraulic engineering», senior lecturer.

Download

None

New issue

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts